Müslüman'ım diyen her birey; İslam dininin emirlerini yerine getirmek için, en azından farz olan ibadetleri yapacak kadar bilgi sahibi olmak zorundadır. Bilmediği ya da şüpheye düştüğü konularda Diyanet İşleri Başkanlığının Fetva hattını arayarak bilgi sahibi olabilir.
Kurban bayramının yaklaştığı şu günlerde, imkanı olan kişiler Kurbanlarını tedarik etmeye başladılar bile. Fakat son zamanlarda Müslümanlar daha hesaplı ve kolay gördükleri, ulusal markalı marketlerden kurban hisselerini alarak vacip olan kurban kesme ibadetlerini yerine getirdiklerine inanıyorlar.
İnanıyorlar diyorum çünkü market ismi vermeden, yapılan hataları buradan anlatmaya çalışacağım.
Marketlerden alınan Kurban konusunda, Din İşleri Yüksek Kurulu Başkan Vekili Doç. Dr. Cenksu Üçer’in verdiği fetvayı aktarıyorum:
Aşağıda belirtilen 4 maddenin her biri kendi başına marketlerden alınan kurban kolilerinin ibadet yerine geçmediğini göstermektedir.
- Ortakların Hepsinin Müslüman Olma ve Allah Rızası için Kurban Kesme Niyetinde Olma Şartı.
“Büyükbaş hayvanlar bir kişiden yedi kişiye kadar ortak olarak kurban edilebilir. Bu ortakların hepsi Müslüman olup, her birinin, Allah rızası için kesilen kurbanlık hayvanın en az yedide birine sahip olması gerekir.”
Marketlerin düzenlediği kurban organizasyonlarında kimlerle ortaklık yaptığınızı bilmiyorsunuz. Marketlerin müşteri hizmetlerindeki temsilciler de sizin hangi hayvana kimlerle ortak olduğunuzu bilmediklerini söylüyorlar. Marketler bu işi “Ucuz et ve ödeme kolaylığı” sloganı ile öne çıkardığı için bu amaçla et almak isteyen birisi de sizin hayvanınıza ortak olabilir. Bu kişiler gayrimüslim de olabilirler. Çünkü kurban alım işlemi herkese açık. - Hisselerin Yedide Birden Az Olmama Şartı.
“Her bir büyükbaş hayvana ortak olan kişilerin adına kesilen kurbanların hisseleri, yedide birden daha az olarak belirlenmemelidir.”
Marketler kurban kolilerinde kg garantisi veriyorlar.
Yani ortak olduğunuz hayvan diğerlerine göre daha ağır veya daha hafif olsa da fark etmez. Sizin alacağınız et miktarı belli. Hayvanın ağır olması durumunda, garanti edilen et miktarından sonra ortada kalan et, garanti edilen ağırlığın altında olan başka hayvan sahiplerinin kolilerine dağıtılıyor. Yani siz hayvanın yedide bir hissesinden daha az et almış oluyorsunuz. Sizin adınıza kesildiği iddia edilen hayvan ortalamanın üzerinde bir et verdiği için 7’ye değil 8’e bölünüyor. Bu durumda ibadetiniz geçersiz oluyor.
Ortak olduğu hayvanın hissesi, garanti edilen ağırlığın altında olan kurban kolilerinde ise, en az iki farklı hayvana ait et bulunuyor. Çünkü eksik olan ağırlık, eti fazla çıkan hayvanların parçalarından tamamlanıyor. Böylece eti başka hayvandan, ciğeri başka hayvandan, sakatatı başka hayvandan oluşan koliler oluşturuluyor.
Kurban kolisinde en az 2 çeşit hayvanın eti ile karşılaşan binlerce kişinin şikayetini internetteki şikayet sitelerinden görebilirsiniz. Ayrıca paketlemelerdeki yanlışlıklardan dolayı kolisinden sadece sakatat, sadece et veya sadece ciğer çıkan birçok kişiye rastlayabilirsiniz. - Hayvanların Hisseleri Belirlenmeden Kesilmemesi Şartı.
“Vekâletle kurban kesen kuruluşların, daha önce satın aldıkları hayvanları, hissedarlarını belirlemeden topluca kesmeleri caiz değildir.”
Marketlerden aldığınız kurban kolilerinin içindeki etlerin hangi hayvana ait olduğunu bilmiyorsunuz. Kurban kesim yerine gidip hayvanınızın kesilmesini izleyemiyorsunuz. Kurbanınızın hangi kesim hanede, saat kaçta kesildiğini çoğu market söyleyemiyor. Böyle bir durumun olması başlı başına ibadetinizi zedeleyen bir durumdur. - Hayvanın Tüm Etleri Hayvan Sahibine Ulaştırılma Şartı.
“İlgili kuruluşlar, vekâletlerini aldıkları kişiler adına kesecekleri hayvanların tüm etlerini hissedarlara ulaştırmalı, bunların bir kısmını et reyonlarında satmamaları veya belirlenen kg. üzerindeki et miktarlarını bir araya getirerek yeni bir hisse oluşturmamalıdırlar.”
Diyanet açıkça fazla etleri sahiplerine vermelerini söylemesine rağmen marketler standart bir ağırlık belirleyip kurban satışı yapmaktadırlar. Fazla gelen etlerle yeni bir kurban kolisi yapılmakta ve bu koli sanki bir hayvana aitmiş gibi bir hisse olarak satılmaktadır. Bu yöntem ile 1 büyükbaş hayvan 8-9 hisseye sahip olmaktadır. Bu ise kurban ibadetinizin geçersiz olmasına neden olur. Oysaki bir kurban en fazla 7’ye bölünebilir.
Marketlerde “Etleriniz Diğer Hayvanların Etleri ile Karışabilir”
Market kurban satış sitesinde kesilen tüm hayvanların etlerinin tek bir yerde toplandığı ve karışık bir şekilde kolilendiği yazmaktadır. Bu kesinlikle ibadete aykırı bir durumdur. Hayvana ait tüm etlerin, hisse sahiplerine eksiksiz bir şekilde ulaştırılması zorunlu bir kuraldır.
Market yetkililerinin yaptığı açıklama şöyle: Kesilen kurbanların bir noktaya toplanıp, kemiklerinin ayrıştırılması ve burada kemiksiz hale getirilmesinden dolayı hisse sahibinin kurbanı diğer hisse sahiplerinin kurbanı ile ayrım sırasında karışabilmektedir. Karışmadan dolayı oluşabilecek bir kurban etinin başka bir kişiye gitmesinde sakınca olmadığı ve bu konuda kurban hisse sahibinin kendi kurban etinden feragat edeceği kurbanın sahibi tarafından kabul edilmiştir.
Marketler her halükarda kurban sahibine küçükbaş hayvanda minimum 14 kg kemikli ve büyükbaş hayvanda minimum 18 kg kemiksiz kurban etini eksiksiz olarak teslim etmeyi taahhüt eder. Artan Etler Market Reyonlarında Satılıyor.
Kurban kesim işini usulüne uygun yapan yerlerde şöyle bir durumla karşılaşırsınız: “Her bir kurbana 7 ortak belirlenip ismi yazılır. 7 kişi tamamlanınca kurban kesilir.” Market sisteminde ise bu 7 kişinin tamamlanma şartı yoktur. Çünkü zaten 7 kişiye karşılık bir kurban kesme sistemi yoktur. Diyelim ki market sisteminde en son 5 koli siparişi kaldı. 2 hisse bulunamadı. Bu 5 kişiye de kolisi hazırlanıp etleri gönderilir. Ama gerçek bir kurban kesim noktasında bu 5 kişi ya kendi aralarında kesmeye razı olur ya da kesim işinden vazgeçer. Ama marketlerde böyle bir sistem olmadığı için kalan 2 hisse satılmak üzere et reyonlarına gönderiliyor.
Yani sizin ortaklığınız marketle olur. Bu ibadeti yerine getirmek için ortakların Müslüman olması gereklidir. Bir kurum veya kuruluş ile ortaklık yapılmaz.
Marketlerin Paylaştığı Fetvalar Kurbanın Genel Kuralları Hakkında:
Söz konusu marketlerin internet sitelerinde paylaştıkları fetva içerikleri, milyonlarca Müslümanı yanıltıyor ve ibadetlerinin geçersiz olmasına neden oluyor.
Marketlerin internet sitelerinde yayınladıkları fetvada kurban ibadetinin genel koşullarından yani; vekalet yoluyla kurban kesilebileceğinden, ödemenin kredi kartı ve taksitle yapılabileceğinden, kurbanın 7 ortağa kadar olabileceğinden ve kurbanın, bayramın 4. gününe kadar kesilebileceğinden bahsedilmektedir. Fetvada kesinlikle “bu marketlerden kurban alabilirsiniz” gibi bir not bulunmamaktadır.
Ayrıca İslam’ın Haram Kıldığı Şeyleri Satanlara Kurban Kestirilmez.
Bazı marketler kurban ibadetinin sadece 1-2 şartını yerine getirebilmektedirler. Ayrıca bu marketler İslam’ın haram kıldığı alkollü içki satışı yapmaktadır. Kurbanınızı içki satan bir marketi vekil tayin ederek kesmeniz ibadetinizi zedeler. Marketlerin amacı Müslümanların ibadetini kolaylıkla yerine getirmesini sağlamak değil tamamen dini duyguları kullanarak para kazanmaktır. Zaten reklam filmlerinde ve internet sitelerinde ibadet değil “kredi kartına taksitle ödeme kolaylığı” ve “ayağınıza kadar gelen kurban kolisi” ifadeleri öne çıkmaktadır. Kurban’ı ibadet olarak gören bir Müslüman, asla bu marketleri vekil tayin ederek kurban kestirmemelidir.
Kurban Alırken Şu Soruları Sorun:
1- Kurbanıma ortak diğer kişilerin adını ve telefonunu alabilir miyim? (Müslüman olup olmadıklarını ve bu işi ibadet amacıyla yapıp yapmadıklarını öğrenmek için)
2- Benim kurbanımın kulak numarası nedir? Kurbanımdan sizin garanti ettiğiniz etten daha düşük bir et çıkarsa ne olacak? Diğerleri ile mi tamamlayacaksınız? (Kurban etinin tamamının hisse sahiplerine ulaşıp ulaşmadığını öğrenmek için)
3- Beni hissedar yaptığınız kurbandan daha fazla et çıkarsa bunu bana mı vereceksiniz, yoksa düşük çıkan kurban kolilerine mi dağıtacaksınız? (Kurbanların karışıp karışmadığını öğrenmek için)
4- Diyelim ki 7 hisse tamamlanmadı ve en son 4 kişi kaldı. Kurbanımı kiminle 7’ye tamamlayacaksınız? (Marketle ortaklık yapıp yapmayacağınızı öğrenmek için)
Kurban kesmenin ibadet olduğuna iman etmişseniz, İslami şartlara uymada en hassas davrandığını bildiğiniz kuruluşlara müracaat ediniz.
En iyisi gözünüz görsün, gönlünüz huzur bulsun, tek başınıza aldığınız ya da kurban kesme düşüncelerinden emin olduğunuz tanıdıklarınızla ortaklaşa aldığınız kurbanınızı göz göre göre kestiriniz ve nasıl değerlendirmek istiyorsanız bizzat o şekilde dağıtımını yapınız.
