Personel Alımı Rehberi’nde yer alan alım şartlarının belirlenmesinde; Belediyelerin yıllık toplam personel giderlerinin, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerine oranı baz alınıyor. Akşehir Belediyesi’nde bu oran, yüzde 20 seviyesinin altında gerçekleşiyor. Rehberde aktarılan başlıklar ve Akşehir Belediyesi’nin yer aldığı sınıflandırmaya ilişkin koşullar şöyle:
Yerel Yönetimlere Memur, Sözleşmeli Personel ve İşçi Alımı:
Yerel yönetimlerde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4/A maddesine göre memur statüsünde muhtelif unvanlarda memur, bilgisayar işletmeni, mühendis, tekniker, teknisyen, zabıta memuru, itfaiye eri vb.; 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49’uncu maddesine göre sözleşmeli personel pozisyonunda mühendis, avukat, programcı vb.; 657 sayılı Kanun’un 4/D maddesine göre ise işçi (belediye bünyesinde sürekli işçi ve geçici işçi, ayrıca 375 KHK kapsamında belediye şirketlerinde de işçi statüsünde) istihdam edilmektedir. Belediyenin yıllık toplam personel giderleri, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde 30’unu aşamaz. Nüfusu 10 binin altında olan belediyelerde bu oran yüzde 40 olarak uygulanmaktadır. Cari personel giderleri bu oranların altına ininceye kadar yeni personel alımı yapılamamaktadır.
Personel gider oranı yüzde 30 veya yüzde 40 altında ise; Bakanlığın “ilk defa atama izni” ile 657 sayılı Kanun’un 4/A memur statüsünde memur, bilgisayar işletmeni, mühendis, tekniker, teknisyen, zabıta memuru, itfaiye eri vb. unvanlı kadrolara personel alınmaktadır. 5393 sayılı Kanun’un 49. maddesine göre, Bakanlıktan izin alınmaksızın ilgili Belediyenin takdiriyle Sözleşmeli Personel (mühendis, mimar, avukat, tabip, ekonomist, programcı vb.) alımı yapılmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, Bakanlıktan izin alınmaksızın ilgili Belediyenin takdiriyle, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik kapsamında İŞKUR aracılığıyla sürekli ve geçici işçi alımı yapılmaktadır. Ayrıca, “engelli işçi” için adı geçen Yönetmelik, “eski hükümlü işçi” için ise “Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Eski Hükümlü veya Terörle Mücadelede Malul Sayılmayacak Şekilde Yaralananların İşçi Olarak Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” kapsamında işçi alımı yapılmaktadır.
Yerel Yönetim Şirketlerine İşçi Alımı:
375 sayılı KHK’nın Ek 20. maddesine dayanılarak çıkarılan “İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ile Bunların Üyesi Olduğu Mahalli İdare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İlişkin Usul ve Esaslar”a göre; Belediyenin, şirket personeli de dahil yıllık toplam personel giderleri, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde 40’nı aşamaz. Personel gider oranı yüzde 30 veya yüzde 40 altında ise; Bakanlıktan izin alınmaksızın ilgili belediyenin takdiriyle ve İŞKUR tarafından ilan edilmek suretiyle, belediye şirketine işçi alınmaktadır.
İlk Defa Memur Alımı İşlemleri
Belediyelerin KPSS B Grubunda yer alan boş memur kadrolarına (memur, VHKİ, bilgisayar işletmeni, mühendis, tekniker, teknisyen, şoför, vb.) ilk defa yapılacak atamalar, merkezi yerleştirme yoluyla atama veya yerel idare tarafından yapılacak sınav yoluyla atama olmak üzere iki yöntemle yapılmaktadır.
İlk Defa Atama İzni
Belediyelerdeki boş memur kadrolarına ilk defa yapılacak atama işlemleri Mahalli İdarelere İlk Defa Atanacaklara Dair Sınav ve Atama Yönetmeliği hükümlerine göre yürütülmektedir. Memur kadrolarına her iki yöntem ile atama yapılabilmesi için, boş memur kadrolarının unvanı, sınıfı ve sayıları belirtilmek suretiyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan izin alınacaktır. Atama izni verilen kadrolara her iki yöntem ile memur alımı yapılabilir. İzin verilmeyen kadrolar için merkezi yerleştirmeye başvurulamaz, duyuru ve sınav yapılamaz.
Merkezi Yerleştirme Yoluyla Yerel Yönetimlere Atama
Yerel yönetimlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından atama izni verilen memur kadrolarına, Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmeliğin dördüncü bölüm hükümlerine göre merkezi yerleştirme yoluyla atama yapılabilmektedir. Merkezi yerleştirme yoluyla yapılacak atamalarda; idareler tarafından başvuru yapılması, atama yapılacak kadrolara ilişkin bilgilerin ve aranan koşulların ilgili kuruma bildirilmesi, kazananların göreve başlatılması ve diğer hususlar, belirlenen kural ve şartlara göre yürütülmektedir.
Yerel Yönetimler Tarafından Yapılacak Sınav Yoluyla Atama
Yerel yönetimler, atama izni verilen memur kadrolarına, sınav yaparak atama işlemi gerçekleştirir. Sınav; başvuran adayların bilgi ve yeteneklerini ölçecek şekilde yazılı veya sözlü olarak yapılabilir ve sınav sonucundaki başarı puanına göre yerleştirme yapılır. Sözlü sınav, hizmetin gerektirdiği hallerde araç, iş makinesi ve bilgisayar kullanımı ile sportif dayanıklılık gibi özellikleri ölçecek şekilde uygulamalı olarak da yapılabilir. Yazılı sınav, idareler tarafından yapılabileceği gibi, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı’na, Milli Eğitim Bakanlığı’na veya yükseköğretim kurumlarından birine yapılacak protokol hükümleri çerçevesinde ilgili kurumun tabi olduğu mevzuat hükümlerine göre yaptırılabilir. Atama yapılacak kadroların unvan ve sayılarına ilişkin izin alımını müteakip ilgili belediyede beş kişilik sınav kurulu oluşturulur. Sınav ile ilgili bütün işlemler bu kurul tarafından yürütülür.
Yerel Yönetimlerde Zabıta Memuru ve İtfaiye Eri Kadrolarına Atama İşlemleri
Belediyelerde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi zabıta memuru ve itfaiye eri kadrolarına ilk defa yapılacak atama işlemleri Belediye Zabıta Yönetmeliği ile Belediye İtfaiye Yönetmeliği hükümlerine göre yürütülmektedir. Belediyeler tarafından atama yapılacak zabıta memuru ve itfaiye eri kadrolarının sayıları belirtilmek suretiyle Bakanlıktan izin alınacaktır. Atama izni verilmeyen kadrolar için, duyuru ve sınav yapılmaz. Atama yapılacak kadroların unvan ve sayılarına ilişkin izin alımını müteakip ilgili belediyede 5 kişilik sınav kurulu oluşturulur. Sınav ile ilgili bütün işlemler bu kurul tarafından yürütülür. Sınav, adayların bilgi ve yeteneklerini ölçecek şekilde yazılı veya sözlü ile uygulamalı olmak üzere iki bölüm halinde yapılır.
Yerel Yönetimlerde Müfettiş ve Mali Hizmet Uzmanı Alımı İşlemleri
Norm kadro standartları cetvellerinde kendi alt gruplarında müfettiş ve mali hizmet uzmanı öngörülen kapsama dahil yerel yönetimler bu unvanlarda personel istihdam edebilirler. Müfettiş veya müfettiş yardımcısı istihdamı için teftiş kurulu başkanlığı ve/veya müdürlüğü bulunan yerel yönetimler mevzuata uygun olarak hazırladıkları teftiş kurulu yönetmeliklerini Bakanlıktan alınacak uygun görüşten sonra yürürlüğe koyarlar. Söz konusu yönetmelik için uygun görüş alınmadan müfettiş ve müfettiş yardımcılığı kadrolarına atama yapılamaz. Teftiş kurulu yönetmelikleri uygun görülen yerel yönetimler bu kadrolara atama yapmak için 2018/7 Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’ne istinaden Cumhurbaşkanlığı’ndan izin alınmaktadır.
Yerel Yönetimlerde İstisnai Memurluk Olan “Özel Kalem Müdürü” Atama İşlemleri
İstisnai memurluklar arasında sayılan özel kalem müdürü kadrosu ile ilgili olarak 657 sayılı Kanun’un 59’uncu maddesinde; özel kalem müdürlüklerine bu Kanunun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve dereceye yükselmesine ilişkin hükümleriyle bağlı olmaksızın tahsis edilmiş derece aylığı ile memur atanabileceği hükmüne yer verilmiştir. Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik çerçevesinde özel kalem müdürlüğü kadrolarına atama, Bakanlıktan izin alınmak suretiyle atamaya yetkili amir tarafından yapılabilmektedir.
Yerel Yönetimlerde Sözleşmeli Personel İstihdamı
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49’uncu maddesine göre mühendis, mimar, şehir plancısı, tabip, veteriner, tekniker, teknisyen, avukat, programcı vb. uzman ve teknik personelin yıllık sözleşme imzalamak suretiyle ve sınav şartına bağlı olmaksızın istihdam edilmesi öngörülmüştür. Yerel Yönetim ile sözleşmeli çalıştırılacak personel arasında yapılan sözleşmenin bir örneği ve ilgili diğer belgeler, incelenmek üzere Bakanlığa intikal ettirilmektedir.
Yerel Yönetimlerin Kendi Bünyesinde Sürekli İşçi ve Geçici İşçi İstihdamı
Yerel yönetimlerde Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik kapsamında İŞKUR aracılığıyla sürekli ve geçici işçi alımı yapılmaktadır. Ayrıca, “engelli işçi” için adı geçen Yönetmelik, “eski hükümlü işçi” için ise “Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Eski Hükümlü veya Terörle Mücadelede Malul Sayılmayacak Şekilde Yaralananların İşçi Olarak Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre işçi alımı yapılmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 30’uncu maddesine göre; yerel yönetimler toplam işçi sayısının yüzde 4’ü oranında engelli, yüzde 2’si oranında ise eski hükümlü çalıştırmak zorundadırlar. Yüzde 30 veya yüzde 40 olan personel gider oranlarına bakılmaksızın ve Bakanlık iznine tabi olmaksızın, yerel yönetimler engelli ve eski hükümlü işçi alımı yapabilmektedirler.
Yerel Yönetim Şirketlerinde İşçi İstihdamı
Yerel yönetimlerde personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları sözleşmeleri kapsamında çalıştırılanlar, 375 sayılı KHK’nın Geçici 24’üncü maddesi uyarınca; sermayesinin yarısından fazlası belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketlere, bu nitelikte herhangi bir şirketi bulunmayanlar aynı Kararnamenin Ek 20’nci maddesine göre münhasıran bu amaçla kurulan şirketlerde işçi statüsüne geçirilmiştir. Bu kapsamda, yerel yönetimler personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerini doğrudan hizmet alımı yöntemiyle bu şirketlere gördürmekte olup, bu şirketlere yeni personel alımı ise İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ile Bunların Üyesi Olduğu Mahalli İdare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İlişkin Usul ve Esaslara göre yapılmaktadır.
Şirketlere işçi alımı, ilgili belediye veya bağlı kuruluşun takdiriyle ve İŞKUR tarafından ilan edilmek suretiyle yapılmaktadır. Yerel yönetim şirketlerine engelli ve eski hükümlü işçi alımı, personel giderlerinin bütçeye oranına bakılmaksızın yapılabilmektedir.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Tarafından Yürütülen Atama İşlemleri
*3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun Ek 1’inci maddesi gereğince; memur kadroları ile sözleşmeli personel pozisyonlarına ve sürekli işçi kadrolarına, kura sonucuna göre Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından atama teklifi yapılanlar,
*Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmelik kapsamında dolu memur kadro sayısının yüzde 3’ü oranında tahsis edilen kadrolara EKPSS sınav sonucu veya kura (ilkokul, ortaokul mezunları) sonucuna göre Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından memur statüsüyle yerleştirilenler,
*2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu’nun Ek 1’inci maddesi kapsamında, toplam kadrolarının (memur, sözleşmeli personel, işçi) binde biri oranında Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından belirlenen hak sahipleri,
*6191 sayılı Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanunu’nun Ek 1’inci maddesine göre, sözleşmeli erbaş ve er olarak en az 7 yıl hizmet yılını tamamlayanlar arasından Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından gönderilen adaylar arasından mülakat sınavında başarılı olanlar; memur ve sözleşmeli personel statüsünde, yerel yönetimlerce atanırlar. 6191 sayılı Kanun kapsamında yapılacak atamalar kurumların talebiyle isteğe bağlı, diğer atamalar ise zorunludur.
