Akşehir’e bağlı Üçhöyük Köyü, arkeolojik öneme sahip höyükler üzerine kurulmuştur. O dönemdeki adı Ağayid köyü idi. Ağayid köyü bazı kaynaklar ilk olarak D. French tarafından tespit edilen höyüklerden sonra adının Üçhöyük olduğu belirtiliyor. Oysa Ağayit Köyü yakınlarında 1583 Tarihli Akşehir Sancağı İcmal Defteri’nde Cebeli Höyüğü olduğu bildirilmektedir.
1466 Tarihli Akşehir Mufassal Defteri kayıtlarına göre; Akşehir’e bağlı Ağayid (Üçhöyük) Köyü 15 Ağustos 1466 tarihinde Kayalu Dere’de oturan kapıkulu askerleri komutanı aslan terbiyecisi(Şirmend) lakaplı Azusani’nin mülkü idi. 1466 yılı kaydında köyün vergisini toplama görevi Reis oğlu Beğ Paşa’ya verilmişti.
1466 yılı kayıtlarına göre Ağayid Köyü’nde yaşayan ailelerin reisleri şunlardı:
1-Mürüvvet: Tarımda koşum gücü için tek bir öküze sahip olunan toprakları vardı ve yarı çiftçi vergisi veren kadın bir aile reisi idi.
2-Elvan oğlu Bayezid: Bu kişi en az bir çiftlik genişliğindeki toprağı ekip biçerek yılda bir kez toprak vergisi vermekte idi.
3-Bu Bayezid’in kardeşi İsmayil: Tarımda koşum gücü için tek bir öküze sahip olunan toprakları vardı ve yarı çiftçi vergisi veriyordu. Yani yaklaşık 18 akçe vergi ödüyordu.
4- Hüseyin oğlu Bekir: Bu kişi en az bir çiftlik genişliğindeki toprağı ekip biçerek yılda bir kez toprak vergisi vermekte idi.
5- Hacı oğlu Süleyman: Ailesinin tarımda koşum gücü için tek bir öküze sahip olunan toprakları vardı ve yarı çiftçi vergisi veriyordu
6-Yahşi oğlu Mürüvvet: Bu kişi en az bir çiftlik genişliğindeki toprağı ekip biçerek yılda bir kez toprak vergisi vermekte idi.
7- Hüseyin oğlu Teberrük: Ailesinin tarımda koşum gücü için tek bir öküze sahip olunan toprakları vardı ve yarı çiftçi vergisi veriyordu.
8-Ümit Hacı: Ailesinin tarımda koşum gücü için tek bir öküze sahip olunan toprakları vardı ve yarı çiftçi vergisi veriyordu.
9-Ümit Hacı’nın Kardeşi Hamid: Ailesinin tarımda koşum gücü için tek bir öküze sahip olunan toprakları vardı ve yarı çiftçi vergisi veriyordu.
10-Hüseyin oğlu Halil: Ailesinin tarımda koşum gücü için tek bir öküze sahip olunan toprakları vardı ve yarı çiftçi vergisi veriyordu.
11-Yusuf oğlu Yakup: Ailesinin tarımda koşum gücü için tek bir öküze sahip olunan toprakları vardı ve yarı çiftçi vergisi veriyordu.
12-Tülek İbrahim: Ailesinin tarımda koşum gücü için tek bir öküze sahip olunan toprakları vardı ve yarı çiftçi vergisi veriyordu. Çok kurnaz bir kişiliğe sahip idi.
13-İshak oğlu Mürsel: Ailesinin tarımda koşum gücü için tek bir öküze sahip olunan toprakları vardı ve yarı çiftçi vergisi veriyordu.
14- Hoşi oğlu Mehmet: Toprak sahibi olan babasının yanında yaşarken evlenmişti ve Bennak denilen vergiyi ödemekte idi
15-İsa oğlu İsa: Bu kişi en az bir çiftlik genişliğindeki toprağı ekip biçerek yılda bir kez toprak vergisi vermekte idi.
16-Bu İsa’nın diğer oğlu Mehmed: Bu tarihte toprak sahibi olan babasının yanında yaşıyor ve henüz evlenmemişti.
17- Hüseyin oğlu Hamza: Toprak sahibi olan babasının yanında yaşarken evlenmişti ve Bennak denilen vergiyi ödemekte idi
18-Tuğrul oğlu Murat Fakih: Tarımda koşum gücü için tek bir öküze sahip olunan toprakları vardı ve yarı çiftçi vergisi veriyordu. Yani yaklaşık 18 akçe vergi ödüyordu. Köyün imamı idi. Kendisini dini konularda yetiştirmiş bir ilim adamı idi.
Ağayid Köyünden yekûn olarak 342 Akçe vergi alınmaktaydı. Toprak sahibi olan babasının yanında yaşarken evlenen ve bennak vergisi veren üç kişiden 24 akçe alınmaktaydı. 1466 yılında önceden düşünülmeyen masrafları karşılık olmak üzere tevzi defterleri ile 18 kişiden 180 akçe tahsil edildi.
Buğday vergisi olarak 18 müdd (bir müdd, iki avuç dolusuna eşit idi) alınan vergi 720 akçe idi. Ağayid Köyünün zirai mahsullerinden 12 müdd’den alınan vergi 300 akçe kadardı. Köyün Koyunlarından 70 akçe vergi alınıyordu. Osmanlılarda emir, vezir gibi rütbe sahiplerinin elde ettikleri toprak ürünlerinden alınan ek vergi olarak 4,5 müdd karşılığında 180 akçe veriyorlardı. Ayrıca zirai mahsullerinden 3 müdd karşılığında 75 akçe alıyorlardı.
Bütün bunlar toplandığında yekun olarak 1808 akçe tutmaktaydı. Yapılan hesap sonucu kalan 125 akçe idi.
Kaynaklar: 1-Osmanlıca- Türkçe sözlük,
2- Erdoğru, Mehmet Akif (2015) 1466 tarihli Akşehir Mufassal Defteri (Metin ve İnceleme) Ankara: Türk Tarih Kurumu.
