Daha önce Osmanlı Meclis-i Mebusan’a seçilen Hacı Bekir Efendi, 23 Nisan 1920’de açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Akşehir’den 14 Ağustos 1920’de Konya Mebusu olarak katılmıştır.
Hacı Bekir Efendi, 1866 yılında Akşehir’de doğdu. Akşehir Müftüsü Hacı Beyzade Serkurra Mehmet Efendi’nin torunu, Hacı Osman Efendi’nin oğludur.
İlk ve Orta öğrenimini Akşehir Sıbyan Mektebi ve Akşehir Rüştiyesi’nde tamamladıktan sonra İstanbul’a giderek iki yıl Fatih Medresesi’nde okudu. Tekrar Akşehir’e dönen Hacı Kurrazade altı yılda burada medrese eğitimi gördü. Medresenin iktisat ve ticaret bölümünü bitiren Hacı Bekir Efendi iyi şekilde Arapça ve Farsça öğrendi.
1897 yılında Akşehir’e dönünce ticaretle meşgul olmaya başladı. Hacı Bekir Efendi, Akşehir Belediyesi ve Ticaret Odası üyeliğinde bulundu. 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanından sonra; İttihat ve Terakki Fırkası’ndan politikaya atıldı. Şehir İdare Meclisi’ne seçildi. Memleketin bayındır hale gelmesi için çalıştı.
Akşehir Osmanlı İktisat Şirketi’ni (Akşehir Bankası) kardeşi Kurrazade Hacı Mehmet Efendi ve Akağazade Abdullah Efendi ile 1909 yılında kurdu. 1916 yılında Hacı Bekir Efendi, Akşehir Osmanlı İktisat Şirketi’ni (Akşehir Bankası) 1 Kasım 1916 tarihinde Anonim Şirkete dönüştürerek çalışma alanını genişletti. Yine 1916’da Akşehir Elektrik ve Mensucat Şirketi’ni kurdu. Ekonomik çalışmalarını geniş bir yelpazeye yayan Hacı Bekir Efendi, ticaret hayatını İstanbul’a da taşıdı. İflas etmiş zor durumda ki Şark Değirmenleri Anonim Şirketi’ne ortak oldu. Şirketin tekrar faaliyetini sağladı. Hatta yönetim Kurulu Bakanlığı’nı yaptı. Hacı Kurrazade, İstanbul Mahmud Paşa’da, Hacı Bekir -Ahmet Ata isminde bir ticarethane açtı ve Anadolu tüccarlarının İstanbul’daki alışverişlerine aracılık etti.
Siyasi Hayatı: Maddi problemi olmayan Hacı Bekir Efendi, İstiklâl Savaşı öncesi siyaset çalışmalarına ağırlık verdi. 13 Aralık 1919’de yapılan Osmanlı Meclis-i Mebusan son dönem seçimlerine Konya’dan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adına katıldı. Hacı Kurrazade seçimi beşinci sırada kazandı.
Hacı Bekir Efendi, Osmanlı Meclisi’nde oluşan Felah-ı Vatan gurubuna maddi imkân da dâhil her türlü desteği veren Hacı Kurrazade Bekir Efendi, özellikle gurubun lideri Hüseyin Rauf Orbay ile zaman zaman İstanbul’daki ticarethanelerinde birlikte oldu. Misak-ı Milli’nin kabulünde özel gayrette bulundu. Meclis-i Mebusan’ın feshinden Hacı Bekir Efendi, TBMM’ne ancak 14 Ağustos 1920’de, Heyet-i Temsiliye’nin talimatına uyarak katıldı ve Konya milletvekili olarak takdim edildi.
Milli Mücadelede’ki çalışmaları Millî Mücadele fikrinin Akşehir’de taban bulmasında ve yayılmasında büyük emeği olan Hacı Bekir’in de katıldığı 31 Ağustos 1920’de Akşehir Mahkeme Reisliği’ne atanan Silleli Tevfik Fikret (Sılay) Bey’in de gayretiyle Akşehir’de; Akşehir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu.
Hacı Bekir Efendi 7 Ekim 1920 tarihinde Konyalı Kuvây-ı Millîyeciler’in Orduya Yardım Kampanyası çerçevesinde toplanan malzemelerin cepheye nakli ile ilgili taleplerini yerine getirdi.
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa 7-8 Ağustos 1921’de Ankara’da Tekâlif-i Millîye emirlerini yayımladığı sırada Hacı Kurrazade Bekir Efendi Akşehir’deydi. Emirlerin yayımından iki gün sonra Mustafa Kemal Paşa’dan bir telgraf aldı. Hemen ilgili bakanlık yetkilileriyle temasa geçerek Akşehir’de Tekâlif-i Milliye Komisyonu’nu oluşturdu. Zaman zaman komisyonun çalışmalarına katıldı. Maddi manevi destek verdi.
Hacı Bekir Efendi’nin Millî Mücadele’ye olan en önemli katkısı belki de Sakarya Savaşı’nın devam ettiği günlerde Akşehir’den oluşturularak cepheye gönderilen Akşehir Gönüllü Süvari Birliği’ni silahlandırarak oluşturması ve Sakarya Savaşı Cephesi’ne göndermesidir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki Çalışmaları: TBMM’de; Meclis İdare Memurluğu’na seçilen Hacı Bekir Efendi ticaret adamı olduğunu yaptığı konuşmalarla kanıtladı.
Bilgili bir ekonomist, uzman bir iktisatçı olan Mebus Hacı Bekir Efendi, mecliste yapılan ticari görüşmelerin tamamına katıldı. Aşağı yukarı hepsinde söz aldı. Fikrini söyledi. Çoğu zaman Maliye Bakanı Ferid Bey, Bekir Efendi’nin fikirlerini kabul etti. Maliye Bakanlığı teklifi halka yansıyınca, milletin mali gücünü sarsıp maliyeti yükseltecek hatta üstüne çıkacaksa ve milleti zora sokacaksa Hacı Bekir Efendi’nin meclisteki konuşmaları etkili oldu. Milletvekilleri de teklifleri reddettiler.
Akşehir’in İl Olması İçin Kanun Teklifi: Hacı Bekir Efendi; Konya, Akşehir, Seyyidşehir ve Karaman’ın elviye-i müstakille (il, ayrı vilayet) şeklinde idaresine ve dört kaza teşkiline ait kanun teklifi ile ilgili olarak konuşma yaptı.
Birinci Mecliste Hacı Bekir Efendi: Ekonomi ve ticaret üzerine TBMM’’de yirminin üzerinde konuşma yapmıştır. Hacı Bekir Efendi; Mecliste, İktisat, Bütçe, Mali Kanunlar ve Sayıştay Komisyonları’nda çalıştı. II. Toplantı yılında İktisat Komisyonu’nun Başkanlığı’nı yaptı. 2 Mart 1921’de İdare Amirliği’ne seçildi. Bu görevini III. Toplantı yılında da sürdürdü. Dönem içinde 10’u gizli oturumlarda olmak üzere kürsüde 12 konuşma yaptı. 4 soru önergesi ve 4 kanun önerisi verdi.
2.Dönem seçimlerine Konya’dan aday olan Hacı Bekir Efendi 12 Temmuz 1923’te 887 oy alarak tekrar milletvekili seçildi. Mazbatası 12 Ağustos 1923’te onaylandı. İktisat, Umur-u tasarrufiye, Ticaret Tapu Komisyonları’nda çalıştı. Bu devrede Hacı Bekir Efendi Mecliste yine ağırlığı ekonomi ve ticaret olan on bir konuşma yapmıştı.
Hacı Bekir Efendi’nin ticaret ve sanayiî merkezi haline getirmek için çalıştığı Akşehir’in önemi, Millî Mücadele’de Batı Cephesi Karargâhı’nın burada kurulmasıyla arttı. Mütareke’den sonra Millî Kurtuluş ve İstiklâl’in taban bulduğu ilçe de Kurrazade Hacı Bekir Efendi; önce Ali Fuat (Cebesoy) Paşa sonra İsmet (İnönü) Paşa ve Mustafa Kemal (Atatürk) Paşa ile dostluğunu ilerletti.
Çalışmalarında onlara her türlü desteği verdi. Hatta Mustafa Kemal Paşa ile oluşturduğu aile dostluğu Hacı Bekir Efendi’nin ölümünden sonra Mustafa Kemal Atatürk’ün de ölümüne kadar devam etti. Akşehir’in bu vatansever evladını ve ailesini Atatürk hiç unutmadı. Her bayram sürekli tebrik telgrafları gönderdi. Sevinçlerini ve acılarını paylaştı. Aile de Akşehir’e her gelişinde Atatürk’ü evlerinde misafir edip ağırlamaktan gurur ve mutluluk duydu.
Hacı Bekir Efendi, Cumhuriyet’in ilanından sonra Akşehir Nasrettin Hoca Mezarlığı’nın avlu duvarını yaptırdı. Bu arada Balkanlar’dan gelerek Akşehir civarına yerleşen göçmen halkın uyum ve eğitimi, Akşehir tarımı ile hayvancılığını geliştirmek için Akşehir-Ankara Karayolu’nun 40. km’sinde, Akşehir Gölü kıyısındaki 16 bin dekar araziye Türk-Macar ortaklığı ile kurulmuş olan Pazarkaya Numune Çiftliği’ni Mustafa Kemal Paşa, aynı amaçları taşımak kaydıyla Hacı Bekir Efendi ve ailesine Millî Mücadele’ye olan olağanüstü katkılarından dolayı hediye etti.
Ayrıca TBMM 24 Ekim 1923 tarihinde yaptığı 41. Oturum’un 1. Celsesi’nde Hacı Bekir Efendi’ye Yeşil Şeritli İstiklâl Madalyası’ ile dipçik kısmındaki plakada ‘TBMM Azasından Konya Meb’usu Hacı Bekir Hazretleri’ne Hatıra-i Zafer Anısına’ yazılı Kırıkkale Silah Fabrikası yapımı mavzer tüfeği hediye etti.
III.Dönem: Hacı Bekir Efendi, sağlık sorunları yaşamaya başlamıştı. Kısmi bir felç geçirmişti. Mustafa Kemal Paşa’nın isteği üzerine katıldığı III. dönem seçimlerinde tekrar Konya’dan Cumhuriyet Halk Fırkası’ndan TBMM’ye Milletvekili seçildi. 2 Ekim 1927’de mazbatasını aldı. 2 Kasım 1927’de mazbatası Meclisçe onaylandı. 8 Aralık 1927’de Konya Mebusu iken öldü.
Akşehir Nasrettin Hoca Kabristanı’na gömüldü. Evli olup dört çocuk babası idi. Ailesi, Sümer soyadını aldı. Merhumun mezarı, Nasrettin Hoca Türbesi’nin doğusundadır.
Kaynaklar:
1-Yıldız, Yaşar (2010) Yerel Bir Banka Örneği: Akşehir Bankası T.A.Ş., Konya: Yüksek Lisans Tezi.
2-Bayar, Muharrem (2013) Akşehir Tarihi, Akşehir: Akşehir Belediyesi Kültür Yayınları
3-Batı Cephesi Karargah Müzesi
