Günümüzde tarihi bir kaynakta Nasreddin veya benzeri bir adı bulan herkes hemen halk filozofu Nasreddin Hoca budur diye ortaya çıkmaktadır.
Oysa Hoca'nın yaşadığı dönemde Anadolu'da “Nasreddin” yahut “Nasıruddin” ismi çok yaygındı. Buna, menkıbelerin asıl Nasreddin Hoca'nın tarihi kişiliğini örtmesi gibi başka sebepler eklenince Hoca, zaman zaman başka Nasreddinler'le karıştırılmaktadır. Gerçekten de Nasreddin Hoca’nın yaşadığı o dönemde çok sayıda Nasreddin ve benzer ismi taşıyan kişiler bulunmaktadır. İşte bu kişilerden bazıları:
1-Nâsıruddin Berkyarukşah: Anadolu Selçuklu Sultanı İzzettin Kılıçaslan'ın oğludur. II. Kılıç Arslan 1186'da ülkesini 11 oğlu arasında paylaştırırken Nasreddin Berkyarukşah’a Niksar’ı verdi.
2-Nâsuriddin Nasrullah b. Kuh Arslan: II.Keykavus'un 1261'de Baybars'a gönderdiği elçidir.
3-Nâsuriddin Oğulmuş: Baybars'ın 1261'de II. Keykavus'a yardım için gönderdiği silahtardır.
4-Nâsıruddin Abdulcebbar: II. Gıyasettin(1237-1246) zamanında takva sahibi olarak bilinen bir ediptir.
5-Nâsuriddin Ali: Sultan Alâeddin(1221-1237) döneminde çâşni-girdir. Çâşni-gîr, eskiden saraylarda yemeklerin tadına bakan kimse, sofracıbaşı, aşcıbaşıdır.
6-Nâsuriddin Osman: Malatya'da Seyfeddin Sungur mahallesinde imamlık, Larende'de kadılık yapmıştır.
7-Nâsuriddin Nusret İnanç: Konya'da “Divan-ul-Hakem”lik yapmıştır.
8-Nâsuriddin Çelebi: Meşhur bir zengindir.
9- Yavlak Arslan Oğlu Nasuriddin: Sahip Ata'nın vezirlerindendir. Selçuklu Devleti'nin uç beyliği olan Çobanoğlu Hükümdarı olan Muzaffereddin Yavlak Aslan’ın oğludur. Selçuklu Şehzadesi 2. Mesut'un(1301-1308) hükümdarlığa gelmesinde etken olan Yavlak Aslan'ın oğlu Nasuriddin'in, 2. Mesut'un yanında Maliye Bakanı(Müstevfi) olarak çalıştı.
10- Nasuriddin Tûsî: 1201 ile 1274 yıllarında yaşamış Fars bilgini, islam filozofudur.
11- Nasurid-din Mahmud:1227-1229 yılları arasında Yeni Delhi Sultanlığını yapmıştır.
12- Nasreddin Mahmut b. Ahmet el-Hoyi: Ahilik teşkilatını kuran Ahi Evren olarak bilinir. 1171’de Azerbaycan’ın Hoy kentinde doğdu. Anadolu’ya geldi. Moğollar’a karşı direndiği için Kırşehir’e sürüldü. Burada vali tarafından 90 yaşlarındayken öldürüldü.
13- Tabettin Hasan Nasreddin Ali: Denizli Türk beyi tarafından 1261’de Ladik ve Honaz emimi olarak gönderilen Tabettin Hasan Nasreddin Ali, Sahip Ataoğulları'ndandır. 1277’de Cimri İsyanı'nda öldürülmüştür.
14- Nasreddin Muhammed: Kudüs’ü alan Selahattin’in kardeşi Şirkuh’un oğludur. 1193’de Zümrüt Hatun ile evlendi.
15-Nasreddin: Seferîler veya Saffârîler, İran'ın güneydoğusu ile Afganistan'ın güneybatısında yer alan Sistan'da kurulmuş bir hanedandır. Bu hanedanı Nasreddin (1254-1328) yılları arasında yönetmiştir.
16-Melik Nasreddin Mehmed: 1174-1185 yılları arasında Saltuklu beyliğini yapmıştır.
17- Malik Mansur Nasreddin bin Aziz: 1198-1200 döneminde üçüncü Eyyubiler Mısır Sultanlığı maliki görevi yapmıştır.
18-Nasreddin Muhammed: Diyarbakır’daki Artuklu Beyliği’ni 1200-1222 yılları arasında yönetmiştir.
19- Nasreddin Mahmud: 1234 yılında son Musul Atabeyidir.
Ayrıca Anadolu Selçuklu Devleti'nin kurucusu Kutalmış Oğlu Süleyman Şah'ın, tarihçi İbni Bibi'nin ve yaklaşık 20 tarihi kişiliğin daha şeref adı Nasırüddin'dir.
Bu da gösteriyor ki Nasreddin Hoca’nın yaşadığı dönemde bu isim yaygındı. Ancak İ. Hakkı Konyalı: "Türk'ün iç benliğinde bir varlık olan Hoca'mızın adı ne Nâsıruddin, ne Nasirüddin, ne de Nüsatüeddin'dir Halen dilimizde yaşadığı gibi "Nasreddin"dir. Kendisi gibi türbesi ve mezarıda tektir. Adının "Nasreddin" olduğundan hiç şüphe yoktur."şeklindeki açıklaması bu tartışmalara nokta koymaktadır.
