Türkiye’de Kurtuluş Savaşı döneminde kurulan Muallim ve Muallimeler Cemiyeti ilk ilçe şubesini Akşehir’de açtı ve Ankara’daki ilk Maarif Kongresi’ne delege gönderdi.
1920 Temmuzunda Ankara Lisesi Öğretmenleri tarafından Muallim ve Muallimeler Cemiyeti kuruldu. 7 Mayıs 1921´de Cemiyet, Türkiye Muallime ve Muallim Cemiyetleri Birliği´ne dönüşmüştü. Fahri Başkanı Mustafa Kemal´di. Amacı, “muallime ve muallimlerin içtimai vaziyetlerini yükseltmek ve bu gayesine iktisadi ve ilmi vasıtalarla ulaşmak” olarak belirtilmişti. Birlik, Kurtuluş Savaşı´nı destekliyordu. Milli Eğitim Bakanı Dr. Rıza Nur, Milli Eğitim Müdürlüklerine bir yazı göndererek bu derneğin şubelerinin il ve ilçelerde açılmasını istemiştir. Rıza Nur bu cemiyetin sadece mesleki, ilmi ve ahlaki meselelerle uğraşacağını belirtmiştir.
Maarif Vekâleti’ nin de desteği ile dernek; Antalya, Denizli, Konya Akşehir ve Amasya gibi illerde şube açmıştır. Aydın Akşehir öğretmeni cemiyetin Akşehir’deki şubesini açarak öğretmen örgütlenmesinde Türkiye’de öncü olmuştur.
Kütahya-Eskişehir Muharebelerinin devam ettiği sırada Ankara’da Türkiye Muallime ve Muallim Cemiyetleri Birliği öncülüğünde 180 kişinin katıldığı Maarif (Eğitim) Kongresi düzenlenmişti. 16 Temmuz 1921’de Ankara’da açılan kongrede Mustafa Kemal Paşa açılış konuşmasını yaptı. Savaşın en şiddetli döneminde böyle bir kongrenin düzenlenmesi Atatürk’ün eğitime verdiği önemi göstermektedir. Atatürk bu kongrede yaptığı konuşmada “Milli kimliğimize zarar veren zararlı fikirlerle rnücadele edilmesi “gerektiğini vurgulamıştır.
Türkiye Muallime ve Muallim Cemiyetleri Birliği öncülüğünde toplanan 1. Maarif Kongresi’ne cemiyetin şubelerinin olduğu il ve ilçelerden bazı kaynaklara göre 180 bazılarına göre ise 250 öğretmen katılmıştır. Bu belirsizliğin en büyük nedeni Maarif Kongresi ile ilgili belgelerin daha sonraki yıllarda bir yangın esnasında tamamen yanmasıdır. Cemiyetin Akşehir’de şubesi olduğu için şüphesiz ki Akşehir’den de bazı öğretmenler Maarif Kongresi’ne katılmıştır. Belgelerin yok olması neticesinde bunların kimler olduğunu tespit edemiyoruz. Ancak o devirde Konya’da yayınlanan “Babalık” gazetesinin haberine göre Konya’dan Kongre’ye giden öğretmenler şunlardı:
1-Hilmi Bey (Konya Sultanisi Matematik Öğretmeni)
2-Yusuf Bey (Konya’da Tatbikat Öğretmeni)
3-Sabit Bey (Konya Sultanisi Fransızca Öğretmeni)
4-Ali Kemal Bey (Konya Sultanisi Anatomi Öğretmeni)
5- Necati Bey (Konya delegelerinden)
6-Rasim Bey (Konya delegelerinden)
Diğer bir kayıtta ise ilkokul öğretmenlerinden Hüseyin Bey, Mehmet Vehbi Bey, Cemal Hüsnü Bey ve Fuat Bey’in Konya’dan kongre’ye katıldığı bildirilmektedir.
Türkiye Muallime ve Muallimler Birliği, Cumhuriyetin ilanından sonra güçlenerek 1925’te “Türkiye Muallimler Birliği” adında taşrada şubeleri olan merkezi bir yapıya kavuştu.
Şeyh Sait Ayaklanması üzerine çıkarılan Takrir-i Sükûn yasasıyla tüm dernekler özgürce çalışamaz hale geldi. 1931 yılında girilen tek parti dönemi her türlü özgür örgütlenme iklimini yok etti. 1935 -1936 öğretim yılı içinde İstanbul Muallimler Birliği´nin de kapanmasıyla öğretmenlerin örgütlenme süreci 1948 yılına kadar sessizliğe gömüldü.
