Osmanlı Devletinin son dönemlerinde Akşehir, Konya sancağına bağlı Konya vilayetine tabi 10 ilçeden biri idi. Akşehir’in Doğanhisar ve Cihanbeyli olarak iki nahiyesi mevcuttu.
Akşehir yönetimi ile ilgili bilgi veren 1327(1909) Salnamesidir. Osmanlı idari düzenin ve teşkilat yapısının önemli kaynaklarından biri de “salnameler” dir. Vilayetlerin gerek tarihçeleri gerek idarecileri hakkında bilgi veren, 19. yüzyılın ortalarından itibaren yayınlanmaya başlayan salnameler, sadece idari tarihin değil, iktisadi ve içtimai tarihin de birinci el yazılı kaynakları olarak önem taşır. Salnamelerin sadece yazıldığı döneme değil, geleceğe de ışık tuttuğu bir gerçektir. Bu anlamıyla salnameler, kentler ve kentte yaşayanlar için dünle bugünü, bugünle yarını birbirine bağlayan güçlü bilgi köprüleridir.
1909 tarihli Konya Devlet Salnamesi ’ne göre; Konya milletvekilleri listesi yayınlanmıştır. Bu listede Akşehirli Mustafa Efendi’de yer almaktadır.
Akşehirli Harputizade Hacı Mustafa Lütfi Efendi, 1908 yılında II. Meşrutiyetin ilanı sonunda Akşehir'den 61 oyla Konya Mebusu seçilmiştir. II. Abdülhamid'in tahttan uzaklaştırılmasına karşı bir beyanname yayınlanmıştır. 1911 yılında meclisin feshi üzerine mebusluğu sona ermiştir.
Akşehir’in bağlı olduğu Konya vilayetinin o tarihte Valisi Arif Paşa idi. Konya valisi Mehmet Arif Paşa, 1908-09 senesinde Trabzon Valiliğinde kendi isteği ile Konya Valiliğine nakledildi (1909-10).1911-12 yılına kadar bu görevde kaldı. İdareci ve tarihçi olan Arif Paşa, Dulkadiroğluları Tarihi’ni yayınladığı sırada 15 Şubat 1915 tarihinde İstanbul’da vefat etti.
Bu salnameye göre; Akşehir ikinci sınıf bir kaza idi. O devirde şehrin ana merkezleri birinci sınıf ilçe diğer büyük yerler ikinci sınıf kazalar idi.1909 tarihinde Akşehir Kaymakamı Rıfat Bey idi.
Ahmet Rıfat Bey; Akşehir Kaymakamlığına 11 Ağustos 1908 tarihinde başladı. 22 Nisan 1913 tarihinde kaymakamlık görevinden ayrılmıştır. Yaklaşık 5 yıl Akşehir kaymakamlığı yapmıştır.
1909 Konya Salnamesine göre; Akşehir Naibi Osman Nafiz Efendi idi. Bir ilçe de Naipi kaymakam vekilliği yapan kadı efendilerdi. 1909’da Akşehir kadısı Osman Nafiz Efendi idi.
Bu tarihte Akşehir Bidayet Mahkemesi Reisi Hasan Sabri Efendi idi. Bidayet mahkemesinin bugünkü karşılığı asliye hukuk mahkemesidir. Bu mahkemelerde dava konusu şeyin değeri ya da miktarı daha fazla olan davalar görülürdü.
Salnamede Akşehir Müdde-i Umumi Muavini İsmail Hakkı Efendi idi. Günümüz anlamıyla Akşehir Savcı Yardımcısı İsmail Hakkı Efendi idi.
İkinci sınıf bir kaza olan Akşehir’e bağlı iki nahiye ve 90 köy vardı. Bu nahiyelerden biri Cihanbeyli idi. Cihanbeyli birinci sınıf bir nahiye idi. Bu nahiyeye 39 köy bağlı idi. Diğer nahiye ise Doğanhisar idi. İkinci sınıf bir nahiye olan Doğanhisar’a tabi olan 10 köy vardı.
K A Y N A K L A R :
Salname-i Devlet-i Aliye-i Osmaniye, İstanbul, 1327, Selanik Matbaası
