1530 YILINDA TURGUT KAZASI VE MEZRALARI

Turgut kazası bu yıllarda Osmanlı Devleti’nin Karaman eyaletine bağlı Konya Livası içerisinde yer alıyordu. En yakın kazalar Eski-il ve Bayburd kazaları idi.

1530 Yılında Turgut kazasını 50 akçe maaşla bir Kadı yönetiyordu. Bütün Turgud kazası topraklarında 110 ayrı cemaat yaşıyordu. Bu cemaatlerin 84’ü Padişah hassı olan topraklara yerleşmişti. Tımar ve Zeamet olarak yerleşen cemaat sayısı ise 26 idi.

Bütün Turgut kazasında asker olabilecek erkek sayısı 5735 kişi idi. Bu erkeklerin 4.435’i Padişah hassı olan topraklarda yaşıyordu. 1300 erkek ise tımar ve zeamet topraklarında kalmışlardı. Bu devirde Turgud kazasına bağlı köy bulunmuyordu. Bunun yanı sıra kazaya bağlı mezralar vardı. Turgud kazasının 104 ayrı yerde mezraları bulunuyordu. Bu mezraların 99 adeti tımar ve zeamet olarak işlenen topraklarda idi. İşte bu mezralar:

Ağaç-ahurlu mezrası, Ağca-kuyu mezrası, Ahī-Şeyh-‘Alī mezrası, Ak-pıñar mezrası, Ak-viran mezrası, Akarca-viran mezrası, Akça-şehir mezrası, ‘Alemdār mezrası, Armud mezrası, Arslan-Dedelü mezrası, Asma mezrası,

Bademyān-kuyu mezrası, Badruğ-kuyu mezrası, Bağçecik mezrası, Balık-hisārı mezrası, Baş-kuyu mezrası, Baş-öyük mezrası, Beleñ-i Yayla mezrası, Beş-ağıl mezrası, Beş-kavak mezrası, Boğaz-viran mezrası, Bozca mezrası, Bulgar-kuyusu mezrası, Burak-kuyusu mezrası, Burun-ağıl mezrası, Büluğ-ini mezrası,

Çakmak-viran mezrası, Çaltı mezrası, [Çamlık mezrası,],.Çañlık mezrası, Çandır mezrası, Çañlu-kuyu mezrası, Çatak-kışla mezrası, Çatak-kuyusu mezrası, Çatal-viran mezrası, Çayır-i Ahur-öyüğü mezrası, Çoban-pıñarı mezrası, Çok-viran mezrası, Çölmekī-viranı mezrası, Çukur-ağıl mezrası,

Dağlucak mezrası, Damlacık mezrası, Deliklü-viran mezrası, Delücük-pıñarı [Küçük-pıñarı] mezrası, Depelüce-kuyu mezrası, Dikilü-taş mezrası, Dilacık mezrası, Doğan-öyüğü (Kara öyük) mezrası, Dökük mezrası, Duraklu mezrası, Dursun mezrası, Düden mezrası,

Ebīsiz mezrası, Eğri-kuyu mezrası, Emrudlu-konak mezrası, Eymircik mezrası,

Gelincik-pıñarı mezrası, Giren-burnu mezrası,Gök-pıñar mezrası, Gökçe-öyük mezrası, Gökçe-ağıl mezrası, Gökçen mezrası, Gölcük mezrası, Gönil-viran [Göynük-viran] mezrası, [Gözce-kuyu.] Gözlü-kuyu mezrası, Güdül-kaya mezrası,

Hācī-hāne mezrası, Hamīrsiz mezrası, Hamza-ini mezrası,Hisārcık mezrası,

İki-ilanlu mezrası, İki-kenise mezrası, İnlüce mezrası,Işık-kışlası mezrası, İki-kuyu mezrası,İt-düşen mezrası,

Kabaklu mezrası, Kalıñ-ağıl mezrası, Kara-kuyu mezrası, Kara-sal mezrası, Karaca-kaya mezrası, Karasan mezrası, Karı-kışla mezrası, Kavak-pıñar mezrası, Kaymas-viranı mezrası, Kayur-ekinliği mezrası, Kebe-saz mezrası, Kemer-kuyu mezrası, Kemil mezrası, Kenisalu mezrası, Kepez mezrası, Kepücük mezrası, Kıllu mezrası, Kır-düşen [Mud-düşen] mezrası, Kırk-kızıl-kuyu mezrası, Kırkayan (?) mezrası, Kısık-ağıl mezrası,Kışla-i Kara-göl-beyi mezrası, Kızıl-kuyu mezrası, Kızıl-viran mezrası, Kızılca-kuyu mezrası, Kömürcü mezrası, Köseği-viran mezrası, Kulavuz mezrası, Kutluca-viran mezrası,
Mermerlüce mezrası, Obrucak mezrası, Oğul-bey-viranı mezrası, Orta-saz mezrası, Orta-viran mezrası, Pıñar-i köprüce mezrası, Pīr-Bey mezrası, Porsuk-viranı mezrası,

Salda ve Oyuk [Saru-oyuk] mezrası, Samanlu-viran mezrası, Saray-viran mezrası, Seyrek-ağıl mezrası, Sığırcı mezrası, Sivrice-kilise mezrası, Şar-viranı mezrası, Sultan-pınarı mezrası,

Tar-Gāzī [Targay] mezrası, Taş-pıñar mezrası, Tilki-düşen mezrası, Tuğluk mezrası, Tuluk mezrası,Uşak-kuyu mezrası, Uzun-kuyu mezrası, Üç-ağıl mezrası, Üç-kuyu mezrası, Veysel-kavağı mezrası,

Yağlı-bayat mezrası, Yalñız-ağıl mezrası, Yalñızca-kuyu mezrası, Yaranlu-ağaç mezrası, Yaş-çeltük mezrası, Yaylacık mezrası, Yazılu-kuyusu mezrası, Yazıluca mezrası, Yazlık-viranı mezrası, Yer-kuyu mezrası, Yığar mezrası, Yılanluca, mezrası, Yörük-ağıl mezrası,

1530 yılı sayımlarına göre bütün Turgud kazasında 3 857 hane bulunuyordu. Bu hanelerin 2997’si Padişah hassı olan topraklarında yer alıyordu. Tımar ve zeamet erbabı olarak toprak işleyen hane sayısı ise 860 idi.

İslam ahlakının ve fen ilimlerinin öğretilmesi, yolcuların barınması maksadıyla kurulan Turgud Kazasında iki zaviye kurulmuştu. Turgud kazası topraklarında Balık-hisārı kalesi vardı. Bu kalenin tam ortasında Balık-hisārı camisi yapılmıştı.

Turgud kazasının gelirleri ise şöyle idi: Padişah topraklarından elde edilen hasılat 261.356 akçe Tımar ve zeamet topraklarından elde edilen gelir ise 135.837 akçe idi. Vakıfların sahip olduğu evkaf arazilerinde yıllık olarak 2.125 akçe gelir elde ediliyordu. Özel mülk arazilerinden ise 1000 akçe gelir sağlanıyordu. Bütün bunları topladığımız zaman Turgud kazasının 1530 yılındaki toplam gelir 400.318 akçe idi.

Turgud Kazasının mezraları günümüzde ya büyük köylere hatta ilçelere dönüşmüştür. Örneğin Yaş-çeltük mezrası günümüzde Çeltik ilçesi haline gelmiştir. Bazı mezralar ise zamanla ıssızlaşmış ve bozkıra karışmıştır. Bazılarının adları buraya yerleşen cemaatlerin adını almıştır.

Kaynak: 387 Numaralı Muhâsebe-İ Vilâyet-İ Karaman Ve Rûm Defteri (937/1530) Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 32 Defter ANKARA - 1996